Besua

"O ma pula te lee mawongo o bino e, a munaye, esele mangingo ma sele joa mboko."

O ponda kwan°, loko la besua di ta di tondobè jita. Bato ba ta ba yoko londa o mamboko ma besua, o jembisè ngum'a besua. Nde nika loko to diwo di si boino na matuke to na ikon, bato ba ta bangamèn bè jangwa jita.

Ka elangisan, moto e na a bè ngiña to nè, nde a ñaka na nunè a dom nde mo sona isilo ninka, nde mwende mwao mu buea biana ba dom nde mo dale o ten. Kè sena nunè a wèlè nde malambi o mboko mwa besua.

Bakaisedi b'indi so sontanè nika, nà boo ba ma wasa o jeka banè na ba si tomba, oñola nika nde ba bodi no na mangingo ma bè. 

Mangingo ma boto nde bewudu ba mbanda, nde ba kumwa so o joa mboko o wèni besua be m'alano o jana, ba ma tomba o bepolo bèsè bèsè wèni bajanedi ba mèndèno o tèsè myende mabu. Ba ma sousè nde byadi bèsè ba kwèno o maa mabu, ma mapapan ma janjo.

Bato be na ba poi jombwè besua, ba bena ba si bi, ba m'ongèlè nde na ban be nde o sa téété nika, o ñingisè maloko, nde kè be nde o bola ebol'a bwam, na matuke ma si bè o besua. Ba bolè tè o banda wase ñèsè, besua be ma botea so.

Nika ñe o bekombo bèsè, to o mbèng'a bakala, ban baduè medi ma mundi, to bato ba ñoi, to bañè miila. Bato boo ba yoki ño myanga, nà ma bateye babo ngiña o dipa banè. Gobina ya be bekombo, be yoki so jombwa babo maya, o jènè nga ba si nongi myanga ma ma bateyè babo ngiña, nika mènè pè nde ba ma kokisèno babo, kè ba soi babo myanga o ñolo.

Mulemlem ka loko la bol'esanja, biana e m'oka, bana ba bito, ba ma belèno na "pompom girl",  ba ma sèlè o sa, ba kumwa pè o sousè mambo ba kwèno o maa mabu. Nika ñe nde eyembilan'a ebol'a mangingo, nde wa e titi iwiyè ka mangingo ma mboa, ye nde wa o ñingisè epolo.

Moto, to a bè ngiña nèni, o ma pula so tè pongo mingurugwata, o leè mawongo a bino, angamèn o jesèlè na mangingo ma sèlè o joa mboko !

-----------------------

Bila : lutte<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /><o:p></o:p>

bwemba : bataille<o:p></o:p>

ewèngi, ewèngi, eyèngi : lutte, bagarre<o:p></o:p>

isango : confrérie<o:p></o:p>

Jasangilan : la réconciliation<o:p></o:p>

mutango : querelle<o:p></o:p>

ndakwè : la fuite  (dèkwè)<o:p></o:p>

------------<o:p></o:p>

ana : lutter<o:p></o:p>

tánga : se quereller<o:p></o:p>

saka ewèngi : provoquer une bagarre<o:p></o:p>

koma musango : faire la paix<o:p></o:p>

sangilanè : se réconcilier

koma maloko